لک و پرریزی

دوستان گرامی سلام،

امیدوارم که از ماه تیر امسال استفاده کافی برده باشید و نتایج قابل قبولی کسب کرده باشید. امروز در خدمتان هستیم با یک مقاله پربار از حسین عزیز از اصفهان. این مقاله در مورد لک و پر ریزی است که همانطوریکه مستحضر هستید مجید عزیز در یک مقاله مجزا لک و پر ریزی و اهمیت آنرا بطورمبسوط توضیح دادند. اما در اینجا حسین گرامی دوباره بخاطر اهمیت و تاثیر آن بر پرش و سلامت کبوتر ها یک بار دیگر به آن پرداخته اند که ضمن تشکر از ایشان، توجه شما را به آن جلب میکنم. 

نکاتی در مورد لک و پرریزی: پرهای ریز بدن کبوتر تقریبا در تمام طول سال می ریزند اما تولک رفتن دورانی است که با ریختن پرهای قدیمی سر و گردن و بال (تیزه ها و پرهای حرامی و ...) و دم، پرهای جدید جایگزین آنها می شوند. لک یک فرایند کاملا طبیعی است که طی آن پوشش کبوتر برای فصل سرما و زمستان نو می شود. در واقع پرریزی نشان دهنده سلامتی حیوان است.

عوامل موثر بر پرریزی عبارتند از:

1- مدت زمان تابش نور خورشید (طول روز)
2- ترشح هورمونهای خاص
3- گرمای هوا.

تابش نور آفتاب تاثیر مهمی در فعالیت غدد و ترشح هورمون دارد. در پاییز با کم شدن تابش نور خورشید فعالیت این غدد هم کم می شود. هورمونها اهمیت زیادی در فرایند زندگی کبوتر دارند. به عنوان مثال هورمونها تعیین می کنند کبوتر کی توی لک برود و در تنظیمات بدن (فشار خون، تولید مثل، تولید شیر برای تغذیه جوجه و ...) بسیار موثرند. این هورمونها بر غده تیروئید کبوتر هم اثر می گذارند. غده تیروئید در دوران پرریزی بسیار فعال است.
پرریزی با افتادن دست پرها شروع می شود. این پرها به ترتیب نو می شوند. سپس پرهای حرامی یا دوازده پر دوم بال شروع به ریختن می کنند و بر خلاف شاهپرها ترتیب افتادنشان متفاوت است. زمانی که تیزه پنجم افتاد پس پرها هم شروع به افتادن و نو شدن می کنند. مدت زمان دوران لک 4 تا 6 ماه است که بیشتر بستگی به سن کبوتر دارد. کبوتران جوان حدود 6 ماه را برای نو شدن پرهایشان نیاز دارند ولی بالغها در زمان کمتری از لک در می آیند.
اگر در حین پرریزی یکی از تیزه ها کوتاه بماند و به اندازه طبیعی خودش نرسد می تواند نشان دهنده بیماری یا تغذیه ضعیف باشد.

تغذیه ضعیف هم دو وجه دارد:

1- یا مواد غذایی موجود در دان مصرفی ناکافی و ناقص است.
2- یا وزن جیره غذایی کبوتر کم است.

از آنجا که دو ماه آخر پرریزی نوبت به چهار تیزه اصلی می رسد و این تیزه ها در پرواز نقش اصلی دارند بنابراین تغذیه دو ماه آخر پرریزی جهت کیفیت خوب این تیزه ها اهمیت حیاتی دارد.

لازم به ذکر است اقدامات کبوتردار می تواند بر دوران پرریزی اثر بگذارد مثلا با تعبیه نور مصنوعی طول روز برای کبوتر افزایش می یابد و باعث تحریک به پرریزی می شود. در صنعت مرغداری نیز از نور مصنوعی استفاده می کنند و یکی از ایرادات آن این است که مرغها زودتر توی لک می روند و در نتیجه با تولک رفتن مرغها تولید تخم مرغ کاهش می یابد. پس نور افتاب یا نور مصنوعی اثر زیادی روی پرریزی دارند. دقیقا به همین دلیل است که جوجه کبوتر متولد دی ماه با جوجه متولد اسفند هر دو در یک زمان توی لک می روند (بدلیل نقش آفتاب). همچنین گرم بودن گنجه باعث می شود سرعت پرریزی بیشتر شود یا کبوتران زودتر توی لک بروند.
در دوران پرریزی کبوتر دچار یک نوع تنبلی و رخوت می شود. اما کبوتردار نباید فکر کند که وقت تنبلی او نیز فرا رسیده!

 مهمترین اقدامات کبوتردار در این فصل عبارتند از:

1- دادن تغذیه مناسب به کبوتران + مولتی ویتامین و عناصر خاکی+ مواد معدنی و املاح
2- استراحت دادن و نپراندن
3- جوجه کشی نکردن
4- نظافت منظم گنجه
5- کمی آزادی دادن به کبوتر برای پر زدن یا آفتاب گرفتن
6- آب تنی دادن دو بار در هفته در فصل گرم سال

یک پر از لحاظ شیمیایی از مواد زیر ساخته شده: کراتین ها (نوعی پروتئین)، سیلیکون مینرالها، فلوراین، روی، مس و کلسیم. پس رژیم غذایی مناسب دوره پرریزی باید دارای پروتئین بالا و چربی و ویتامین بالا باشد. میزان چربی 3% در دان مخلوط برای دوره پرریزی کافی است. چون بدن کبوتر میخواهد پر بسازد نیاز به پروتئین و اسید آمینه بیشتری دارد. دادن خوراک خوب باعث تحریک کبوتر به پرریزی هم می شود. دادن سبزیجات خرد شده به کبوتر در این دوره بسیار مناسب است. مینرال ها به خصوص کلسیم نیز برای ساخت پرها مهمند.
در این وبلاگ در دو پست جداگانه (به قلم شیوای مجید – ز) راهنمایی ها و دستورالعملهای مناسبی برای تغذیه و مکمل های تغذیه ای آورده شده است. لینک این دو پست در زیر آمده است:
1- چگونگی رفتار با کبوتران در دوره‌ی پرریزی (لک)
2- مختصری راجع‌به تغذیه‌ی کبوتر: خواص بعضی از ویتامین‌ها و عناصر
تغذیه مناسب این فصل، دان مخلوط است که فرمول منحصر به فردی ندارد و می تواند بر اساس میزان مورد نیاز پروتئین، کربوهیدرات و چربی از مخلوط کردن دانه های مختلف بدست آید.

یکی از دان های مخلوط تقریبا استاندارد برای فصل پرریزی در اروپا به شرح زیراست (البته با اندکی تغییر به این صورت که به جای نخود که دانه ای پروتئینی است، قره ماش جایگزین شده است که برای ایرانیها قابل دسترس تر است):

گندم 25%
ذرت 25%
قره ماش 25%
جو 10%
کافشه 3%
ارزن 2%
مابقی دانه ها 10%

همچنین از دادن مولتی ویتامین و اسید آمینه و عناصر کمیاب و مینرالها به کبوتران نباید غافل شد.
پراندن یا جوجه کشی در این فصل (بخصوص اگر بی رویه باشد) باعث افزایش استرس به حیوان و ضعیف شدن کبوتر می شود و در این صورت احتمالا باید آمادگی مواجهه با بیماری ها را داشته باشید.

عوامل مثبت تاثیر گذار بر پرریزی در بالا ذکر شد اما عوامل منفی و بازدارنده هم وجود دارند که عبارتند از:

1- انگلها: یکی از عوامل منفی تاثیرگذار بر پرریزی انگلها هستند. انگلهای خارجی مستقیما پرها را تخریب و حیوان را ضعیف می کنند اما انگلهای داخلی باعث رشد نامنظم پرها می شوند و ممکن است باعث شوند پری که تازه در آمده کوتاه بماند و در نتیجه فرم بال به هم می خورد. در صورت نیاز انگل زدایی باید قبل از آغاز فصل پرریزی انجام شود ولی در حین پرریزی انگل زدایی توصیه نمی شود.

2- بیماری و عفونتها: اگر کبوتر دارای بیماری یا عفونت و بخصوص بیماری در ناحیه کبد باشد پرریزی بدی را تجربه خواهد کرد زیرا جذب خوب مواد غذایی به سلامت کبوتر بستگی دارد و همچنین کبد مسئول تبدیل مواد غذایی حاصل از هضم می باشد.

3- سموم: یکی دیگر از عوامل منفی سموم هستند. مثلا استفاده از سم مرگ موش تاثیر بسیار بدی روی کبوتران می گذارد و ممکن است جلوی رشد پرها را بگیرد.

سلامتی کبوتر در این دوران را می توان از پرریزی خوب و منظم تشخیص داد. به عبارت دیگر پرریزی عالی نشاندهنده سلامتی عالی کبوتر است. پس فصل پرریزی خوبی داشته باشید.