بررسی کامل تر اصلاح نژاد از طریق همخونی

دوستان و یاران گرامی‌ سلام.

بنا‌ به درخواست دوست عزیزم سعید از کهنوج و تعدادی دوستان گرامی‌ که مایل به فاش شدن نامشان نبودند.  قسمت‌های مهم مقاله حسین عزیز از اصفهان را که در قسمت نظرات بود به روز می‌کنم تا بقول سعید جان در قسمت نظرات مدفون نگردد. در این مقاله ایشان به صراحت و بدون سفسطه گری  روش طبیعی همخونی را که برای میلیون‌ها سال باعث بقای نسل‌های مختلف حیوانات شده است را بیشتر باز میکنند.

در اینجا جهت آرامش بخشیدن به افکار دوستان عزیز و آوردن لبخند بر لبانشان قبل از به روز کردن این مقاله، مطلبی را که یکی‌ از دوستان جهت مزاح بیان کردند بازگو می‌کنم.  یک روز با یکی‌ از دوستان در مورد همخونی تبادل نظرمیکردیم که ایشان از بنده پرسیدند: "میدونی‌ چرا ازدواج فامیلی خوب نیست؟"  گفتم:" نه‌ ، چرا؟"  گفت: چون نهایتا باعث طلاق می‌شه."

ضمن تشکر از دوستان عزیز نظرتان را به این مقاله جلب می‌کنم. پیروز و مؤید باشید.

مدتی است بحث همخونی در وبلاگها مجددا مطرح شده و بر خود لازم دانستم پاره ای مسائل را در این خصوص توضیح دهم. همخونی موافقان و مخالفان خودش را دارد و هر کدام استدلالهایی ارائه می نمایند و سعی در اثبات نظر خود دارند. بیایید نگاهی بیاندازیم به مهمترین دلایلی که مخالفان همخونی بیان می کنند و آنها را بررسی کنیم. این شبهات به شرح زیرند:

1- همخونی باعث ایجاد ناهنجاری های ژنتیکی می شود.

توضیح: ببینید ناهنجاری ژنتیکی هم در آمیزش خویشاوندی (همخونی خودمان) وجود دارد هم در آمیزش غیرخویشاوندی. در آمیزش غیرخویشاوندی فراوانی اش حدودا دو تا دو و نیم درصد است. در همخونی این رقم به حدود 5 درصد می رسد یعنی احتمال بروز ناهنجاری ژنتیکی در همخونی دو تا دو و نیم برابر می شود. با این حال درصد این پیشامد بسیار کوچک است و آن هم به دلیل بروز ژنهای زیان آور مغلوب به صورت هموزیگوت است. خب این مساله ضعف های ژنتیکی کبوترمان را نشان می دهد و جوجه های معیوب مسلما جزو حذفی ها قرار می گیرند. جوجه های سالم هم بخاطر عملکرد ضعیفشان حذف می شوند. اصلا در همخونی شما باید در هر زمانی آماده برخورد با جوجه های مشکل دار باشید و آنها را از گردونه تکثیر خارج کنید. چرا می گویند همخونی سالیان دراز به طول می انجامد؟ با یکی دو نسل که شما نمی توانید خالص سازی به وجود بیاورید. صبر و حوصله می خواهد و یک برنامه بلند مدت. اصطلاحی هست به نام "استراتژی اصلاح نژاد". استراتژی یعنی طرح و برنامه بلندمدت برای رسیدن به هدفی خاص. نگفتند تکنیک اصلاح نژاد. نگفتند تاکتیک اصلاح نژاد. شگرد نیست، یک برنامه بلندمدت و هدفدار است. ضمنا عمل گلچین کردن در همخونی به شدت سختگیرانه اعمال می شود و شما با چندین بار جوجه کشی شاید یک جوجه دلخواه بدست آورید آن هم نه به خاطر ضعف شیوه همخونی بلکه به خاطر احتمالات است. وقتی شما مثلا 25% شانس موفقیت دارید یعنی در محتملترین حالت از هر 4 جوجه یکیشان مطلوب خواهد بود. حالا شاید این یک جوجه همان اول بدست آید (مثلا در 2 ماه ) شاید هم ده تا جوجه بگیرید تا به آن جوجه برسید (یعنی در 2 سال). قرار نیست همه جوجه های همخون خوب از آب در بیایند. کسی هم منکر این مساله نیست.

2-جوجه های همخون اکثرا به سن بلوغ نمی رسند و از بین می روند.

گفتیم که همخونی باعث بروز ژنهای مغلوب (مطلوب یا نامطلوب) در فنوتیپ (خصوصیات قابل مشاهده) کبوترمی شود. افزایش میزان مرگ و میر جنینی و تلفات در مراحل اولیه زندگی که در اثر هم خونی دیده می شود بیان کننده هموزیگوت شدن ژن های مغلوب در اثر همخونی می باشد. این موضوع سالهاست که مقبولیت همگانی یافته است.

یکی از دوستان می گفت من همخونی را تجربه کردم و مشاهده کردم که اکثر جوجه هایم به سن بلوغ نرسیدند و تلف شدند بخصوص در جوجگی. خب این به دلیل وجود ژنهای کشنده به صورت مغلوب در کبوتران اولیه است. اگر می خواهید از همخونی سریعتر نتیجه بگیرید باید از کبوتران استثنایی و آس (تک و بی نظیر) استفاده کنید نه هر کبوتری که صرفا پرش بالا داشته باشد. این کبوتران آس ترکیب ژنی خوبی دارند و سریعتر شما را به مقصود می رسانند. به این کبوتران اصطلاح "سوپرکبوتر" داده اند. البته این تقصیر شما نیست که این اتفاق ها برایتان می افتد چون در ایران چیزی به نام شجره نامه کبوتر ندارید. در استراتژی اصلاح نژاد یک سری مسائل باید رعایت شود. یکی از انها "ثبت انساب" (Breeding Registery) است. یعنی برای اصلاح نژاد باید از کبوترهایی استفاده کنید که شجره نامه داشته باشند. اجداد کبوتران به‌طور کامل و در جزئیات باید شناخته شده باشند و این منحصراً شرط اساسى رسیدن به هدف موعود است. هر پرنده اصلاح نژادى با یک شماره دائمى شناسائى می شود و بایستى وارد دفتر ثبت انساب یا کامپیوترتان شود.

http://iranianpigeonsincanada.blogsky.com/1391/08/18/post-20/

هویت حیوان بایستى ثبت شده و عملکرد آن مورد پایش قرار گیرد تا بتوان کارائى حیوان را از نقطه‌نظرات مختلف افزایش داد و در عین حال، تنوع ژنتیکى هم حفظ گردد. تلاقى همخون حیوانات بدون اطلاع از شجره‌نامه و انساب، یک بازى کورکورانه و بیهوده بوده و سزاوار نیست که اصلاح نژاد نامیده شود و ممکن است باعث اثرات سوء ناشى از همخونى شده و نتایج مهلکى در پرورش جوجه ها داشته باشد.

پیشکسوتان قدیمی که سالهای سال یک نژادی را پرورش می دادند گاهی می آمدند کبوتری از نسل فلان پیشکسوت را با کبوتران شناخته شده خودشان تن می کردند و می شدند سرسلسله نسلی جدید و برتر. پس اطلاع از دودمان کبوتر خیلی به ما کمک می کند که بفهمیم به چه جهتی حرکت کنیم.

یک مثال دیگر: شخصی را در اصفهان می شناسم که سالهاست کبوترانش از صبح تا غروب می پرند ولی ذات کبوترانش ضعیف است و به راحتی هرز می نشینند. وی برای اصلاح نژاد کبوترش با شناخت کاملی که از نسل کبوترانش و نقاط ضعف و قوت آنها دارد باید خونی جدید را وارد کبوترانش کند. یعنی با هدف حذف یک صفت بد (ذات ضعیف) می تواند کبوترانش را با کبوترانی که آن صفت در آنها نقطه قوت است (کبوتر خوش ذات) ترکیب کند و چندین جوجه بکشد تا از بین جوجه های حاصله جوجه ای با ترکیب ژنی مطلوب پیدا شود. بعد برای تثبیت آن ترکیب ژنی از همخونی استفاده کند و آن کبوتر را با جوجه و نوه و نتیجه اش جفت بدهد (جفت انداختن ردیفی) تا به نسلی برتر از کبوتران اولیه دست پیدا کند. روش های دیگری هم وجود دارد که در ادامه توضیح خواهم داد.


3- عملیات همخونی که آقای علیزاده انجام داده اند چه نام دارد و آیا صحیح است؟

عبارتی هست به نام "پرورش لاین" و "تلاقی دو لاین". در این روش دو لاین کبوتر که به روش همخونی خالص شده اند را با هم تن می کنند و نسلی به وجود می آید که همخون نیستند و "سوپر کبوتران" زیادی در این نسل پدید می آیند (پدیده هتروزیس). این همان کاری است که ایشان انجام داده. البته ایشان خالص سازی را کامل انجام نداده اند و برای یک نسل جلو رفته اند.  پرورش لاین شکلی از پرورش خویشاوندی است که درآن سعی می شود توارث یک جد یا یک لاین از اجداد در افراد لاین متمرکز شود. مثال: چنانچه دارای نر بسیار ارزشمندی باشید می توانید از طریق آمیزش غیرخویشاوندی آن  نر را در بهبود گله مشارکت  دهید و جوجه های وی و احتمالا در نسل بعد هم ارتقا وجود خواهد داشت، اما به دلیل پراکنده شدن خصوصیات در هر نسل، طی نسلهای بعدی مشارکت تا حدودی از هم پاشیده و تقلیل می یابد و هیچ یک از فرزندان مشابه وی نخواهند بود. بنابراین با بهره گیری از یک سیستم خویش آمیزی خاص میتوان تفرق صفات یک حیوان نر بسیار عالی را تا حدودی خنثی نمود و رابطه خویشاوندی فرزندان نسل بعد را با همان حیوان نر در سطح قابل قبولی حفظ کرد. این سیستم آمیزشی خاص به پرورش لاین مشهور است. پرورش لاین شکل ویژه ای از همخونی است اما در پرورش لاین، خویشاوندی افراد نسبت به یک جد بخصوص حفظ می شود. همخونی بر خلاف پرورش لاین سیستم آمیزشی است که در آن والدین خویشاوند را تن می کنند بدون اینکه تلاش ویژه ای برای افزایش خویشاوندی جوجه ها (و نتاج بعدی) نسبت به یکی از اجداد بخصوص در شجره صورت گیرد. پرورش لاین، جفت ژنهای هتروزیگوت یک جد را در نتاج (جوجه های) همخونش هموزیگوت تر می کند. به علاوه پرورش لاین این احتمال را که نتاج هم لاین دارای ژنهای مشابه با جدی باشند که پرورش لاین در جهت آن اعمال می گردد افزایش می دهد.اگر این جد دارای ژنهای مطلوب زیادی باشد به احتمال زیاد نتاجش نیز مشابه این ژنهای مطلوب راخواهند داشت.

اغلب اصلاح گرها پرورش لاین را نسبت به پرورش خویشاوندی ترجیح می دهند چرا که پرورش لاین به شدت پرورش خویشاوندی نیست. وقتی سیستم پرورش لاین بکار می رود توارث حقیقی افراد برجسته در شجره متراکم می شود. به طور کلی وقتی پرورش لاین اعمال می شود پدری با دخترهای خودش جفت نمی شود ولی آمیزش برادران و خواهران ناتنی در میان نتاج این پدر صورت می گیرد. شاید این بدان دلیل است که اصلاح گر می خواهد از همخونی شدید اجتناب کرده یا اینکه هنوز توان برتر جد مورد نظر را تشخیص نداده است. این سیستم پرورش موجب تثبیت برخی خصوصیات و مانع از توزیع نا مطلوب ژنها در کل جامعه می شود.

4-کبوتران همخون مقاومت کمتری نسبت به بیماریها دارند و با یک بیماری ساده تلفات بالا می دهند.

توضیح: زمانی گالیله کشف کرد که زمین به دور خورشید می چرخد. وقتی آن را بیان کرد محکومش کردند که تو به کتاب مقدس توهین کردی. آنها معتقد بودند زمین  مرکز جهان است و خورشید به دور زمین می چرخد. خب بندگان خدا چیزی را که می دیدند گردش خورشید از شرق به غرب بود و این نتیجه را گرفته بودند. مورد ما هم همینطور است.

درست است که این احتمال وجود دارد که یک بیماری به سرعت در کبوتران همخون رشد کند اما دلیلش چیز دیگری است. بگذارید با یک مثال ساده توضیح دهم. ببینید طبیعت برای بقای یک نژاد از پراکندگی ژنی استفاده می کند. فرض کنید شما برای از بین بردن سوسکهای خانه تان از حشره کش X استفاده می کنید. 95% سوسکها می میرند اما 5% آنها به خاطر ژنتیک متفاوت و مقاومت طبیعی که دارند زنده می مانند و تکثیر می شوند. اگر چند  بار حشره کش X را استفاده کنید حالا دیگر نسلی مقاوم به آن ایجاد می شود که دیگر حشره کش X روی آنها اثری ندارد و باید به سراغ حشره کش Y رفت. اگر این حشره کش هم زیاد استفاده شود نسلی از سوسکها مقاوم به حشره کش X و Y پدید می آیند. خب اگر خزانه ژنتیکی سوسکها شبیه به هم بود با اولین حشره کشی همشان از بین می رفتند و نسلشان برداشته می شد.

کبوتران همخون دارای خزانه ژنی مشابهی هستند. پس اگر والدین آنها در برابر یک بیماری خاص مقاومتشان کم باشد همشان به طور مشابهی در خطر قرار می گیرند. چرا؟ چون تنوع ژنتیکی کمی دارند. ولی این دلیل بر رد همخونی نیست. ببینید الان ما مرغ بومی داریم و مرغ صنعتی هم داریم. مرغهای صنعتی همه ژنتیک نزدیک به هم دارند و ممکن است با وجود رسیدگی و استفاده از واکسنها و داروهای مختلف، با یک بیماری مرغهای بسیاری تلف شوند اما مرغهای بومی با وجود پرسه زدن در محیطهای بسیار آلوده، سیستم ایمنی بسیار بالایی دارند. الان بحث هایی در محققان اصلاح نژاد مرغ هست که می خواهند مرغ های صنعتی را با بومی ها تلاقی دهند و برای افزایش توان سیستم ایمنی مرغهای پربازده صنعتی از آن استفاده کنند. این نکته را هم باید اشاره کرد که به خاطر مزایایی که مرغ صنعتی دارد (مثلا قابلیت تخمگذاری بالا یا رسیدن به وزن یک و نیم کیلو در عرض فقط 30 روز) نمی توان از آنها دست برداشت و به جایشان مرغهای بومی را صرفا به خاطر تلفات کمتر به مرغداریهای صنعتی برد. با چند برابر شدن جمعیت جهان در قرن بیستم و محدود بودن منابع و امکانات مجبوریم از نژادهای اصلاح شده و پربازده تر استفاده کنیم.

یک نکته دیگر این است که صدها سال است کبوتران همخون در اروپا پرورش داده می شوند اگر اینها کبوترانی ضعیف در برابر بیماری باشند نباید تا به حال نسلشان باقی می ماند. نکته اینجاست که کبوتردار باید قبل از اقدام به مبحث اصلاح نژاد که بحثی سنگین و حرفه ای است از اصول اولیه نگهداری و پرورش کبوتر آگاهی کامل داشته باشد و دانش خوبی از بیماریها و درمان آنها داشته باشد. ایراد از همخونی نیست. حتی شما ممکن است در همخونی هدفتان صرفا بالا بردن مقاومت و ایمنی کبوتر باشد.

5- آیا همخونی در انسانها آن قدر نتایج بد داشته که بالکل باید آنرا مردود دانست؟

در پایان باید عرض کنم در انسانها هم همخونی انجام شده و می شود. بالاترین نرخ ازدواج فامیلی در ایران است و شاید خود شما هم محصول همخونی دور باشید. درست است که ازدواجات فامیلی احتمال بروز بعضی بیماریهای ژنتیکی را افزایش اندکی می دهد اما نتایج خیلی خوب هم وجود داشته. نمونه اش خود من که پدر و مادرم پسرخاله و دخترخاله هستند. بنده با اینکه پدرم کارگری کم سواد و مادرم سیکل بوده اما بحمدا... ارشدم را با کسب رتبه ممتاز در کنکور سراسری دولتی گرفته ام. در ورزش دو استقامت تا به حال در 6 مسابقه شرکت کرده ام و در همگی رتبه ممتاز کسب نموده ام و دریک رشته ورزشی فکری هم مقام سوم کشوری در المپیاد ورزشی دانشجویان داشته ام. نه فقط من بلکه خیلی ها مثل من وجود دارند.

پس بیایید نادانسته و بی جهت دست به رد همخونی نزنیم. اصلاح نژاد بدون همخونی اصلا معنا نمی دهد و مثل شیر بی دم و یال و کوپال است. شما ابتدا یک کتاب از ژنتیک و اصلاح نژاد دام بخوانید بعد با اطلاعات کافی بیایید بگویید به این دلیل همخونی بد است و جواب نمی دهد ولی نه صرفا بر مبنای چند تجربه ناموفق که ناقص اجرا شده اند. چرا ما میخواهیم چرخ را از نو اختراع کنیم؟ چرا میخواهیم خودمان تمام قوانین همخونی را کشف کنیم؟ در کتابها و مقالات اصلاح نژاد، بسیار موارد مفیدی هست که نیاز ما را به امتحان دوباره از بین می برد.

ضمنا یک نکته هم به دوستانی که همخون جفت انداخته اند بگویم. امروزه یک شخص علمی و متخصص در زمینه اصلاح نژاد فکر می کند که خیلی چیزها را نمی داند و باید تلاش کند یاد بگیرد و در این مورد سخنی داریم که می گوید:

“A little knowledge is a dangerous thing”

اطلاعات کم گاهی می توانند واقعاً برایتان گران تمام شوند چرا که با اعتماد به نفس شروع به اقدام درباره موضوعی یا ادعایی می کنید اما غافل از اینکه کسانی در این میان هستند که صد برابر شما در این باره می دانند اما هیچ وقت چنین ادعایی نمی کنند چون آنها می دانند که خیلی چیزها را نمی دانند و به عبارتی احساس جهالت می کنند. نویسنده ای می گفت "علم در من احساس حماقت ایجاد کرد". در عین حال که احساس حماقت داریم تلاش می کنیم که خودمان را به سمت ناشناخته ها بکشانیم. ضمنا تحقیق علمی چیزی هست که ما نمی دانیم نتیجه چه می شود. آن دوستی که دنبال مقالات ضدهمخونی می گردد برای توجیه عقایدی است که از قبل دارد و نتیجه را از قبل تعیین کرده. این کار ایشان تحقیق علمی نیست بلکه وقت تلف کردن است.

و مهمترین شبهات و سوال در مورد همخونی:

6- همخونی باعث ارتقای ساعت پرواز نمی شود حتی یک ساعت.

بله درست است. همخونی به طور مستقیم باعث ارتقای ساعت پرواز نمی شود اما با استفاده از همخونی (صحیح تر بگویم با استفاده از اصلاح نژاد) می توان ساعات بالاتری در مسابقات بدست آورد!!! چگونه؟ آیا این تناقض نیست؟

خیر توضیح خواهم داد. ببینید وقتی سراغ کبوتران برنده در مسابقات (یا کبوتران استثنایی ته لیست خودمان) می رویم می بینیم که:

(الف) اینها زاده همخونی نیستند. (ب) معمولا پدر و مادرشان هم سوپرکبوتر نیستند. (ج) حتی گاهی پدر و مادرشان کبوتران متوسطی بوده اند. خب می آییم و از این کبوتر قهرمان جوجه می گیریم. انتظار داریم با آن همه نتایج خوب که کسب کرده حتما جوجه عالی به ما بدهد. اما مشاهده می کنیم که جوجه ها آن چیزی نمی شوند که انتظار داشتیم و قهرمان نمی شوند (یعنی همان جمله ب دوباره اتفاق می افتد). پس نمی توانیم کیفیت این کبوترها را حفظ کنیم. دلیل چیست؟ دلیل این است که ژن های پرش این کبوتران خالص نیستند و هتروزیگوتی دارد و ممکن است جوجه هایش یک در میان خوب و متوسط در بیایند. روش سنتی در اینجا راه چاره ای نخواهد داشت و متوقف می شود. هر چقدر هم جفت خوبی را با آن سوپرکبوتر تن کنید (مطابق روش بهترین به بهترین یا best to best که در ایران رایج است) غالبا جوجه هایش افت کیفیت خواهند داشت. راه حل چیست؟ همخونی. همخونی (به خصوص روش پرورش لاین) می تواند ژنهای مفید این کبوتر را در برخی جوجه هایش هموزیگوت تر و خالص تر کند. روش جفت انداختن خطی هم امکانپذیر است و ترکیب ژنتیکی جوجه ها را مرتبا به کبوتر اصلی شبیه و شبیه تر می کنیم. تفاوت این دو روش آن است که جفت انداختن ردیفی همخونی هایش شدیدتر و پرورش لاین همخونی هایش ملایم تر است. حال می توان با به وجود آوردن 2 لاین همخون (که همگی خالص شده اند و ژنهای معیوبشان حذف شده) می توانیم برای تولید کبوتر مسابقه ای عالی (ته لیستی) این دو لاین را با هم تلاقی بدهیم. نتیجه کبوترانی می شود که چون پدر و مادرشان ژنهای خالصی داشته اند و با آمیزش غیرخویشاوندی و غیرهمخون تن کرده ایم انتظار داریم کبوتران سوپر از دل اینها بیرون بیاید و قطعا این اتفاق خواهد افتاد. پس ما موفق به تثبیت ژن پرش بالا (مثلا 14 ساعت) شده ایم.

خلاصه آنکه همخونی در بهترین حالت سعی دارد جلو افت ساعت را در جوجه های یک سوپرکبوتر بگیرد نه اینکه در این جوجه ها ساعتی بر ساعت کبوتر قهرمان بیفزاید. شما وقتی ژن 14 ساعت پرش را تثبیت کردید و آن را تکثیر کردید می توانید در مسابقات با همین کبوتران مجموع ساعات بالاتر کسب کنید و برنده شوید. و آن وقت در دنیا نمی آیند بگویند کبوتر بلندپرواز ایرانی بین 8 تا 12 ساعت می پرد وانشا ا... خواهند گفت بین 12 تا 15 ساعت (یا بیشتر) می پرد و این رویاپردازی نیست یک واقعیت است و امکانپذیر است و افتخاری خواهد بود برای جامعه کبوتردار ایرانی که قرنهاست سختی های بسیار کشیده و عمر و مال و زندگیشان را بذل این رشته نموده اند. همه ما کبوتران بسیار استثنایی در ایران دیده ایم یا از منابع موثق شنیده ایم ولی چه بر سر این ژن های عالی پرش آمده؟ این کبوتران مثل ستارگانی هستند که یکبار می درخشند و بعد به تدریج خاموش می شوند و کسی نمی آید آنها را تثبیت و اصلاح نژاد کند. فکر می کنید که کبوتر ایرانی ای وجود ندارد که به پای تیپلر برسد؟ خیر وجود دارد و خیلی هم سرتر از تیپلر است ولی گوهرشناس قابلی می خواهد که این گوهرها را از درون سنگها بیرون آورده و آن را با فنون مناسب صیقل و تراش دهد تا زیبایی اش چندبرابر شود و گوهرهای دیگری از این گوهر اولیه بدست آورد.

دوستان عزیز، سخن آخر: سعی کنید اطلاعاتتان را از همخونی افزایش دهید و با علم کافی نسبت به اصلاح نژاد و با مهارت کافی در مدیریت گنجه و با داشتن کبوتران اولیه خوب دست به این اقدام بزنید تا انشا ا... نتایج رضایتبخش بگیرید.
موفق و منصور باشید.

گپی‌ دوستانه

با سلام به دوستان عزیز. دوباره موقعیتی پیش آمد که با پستی جدید در خدمتتان باشم. این‌بار کامنتی را که مجید عزیز برای ما گذاشتند را بدلیل اهمیت آن به روز می‌کنم تا دوستانی که وقت گشت و گذار لا به لای نظرات را ندارند هم از آن مستفیض بشوند. در اینجا هم از مجید عزیز وهم از یاران این سرا تشکر می‌کنم که با گذاشتن وقت پی‌گیر مطالب بوده اند. سر افراز باشید.

"دوستان ارجمند و همراهان این سرا درود بر یکایک‌تان. امید که در این زمستان فراگیر، دل‌ها و کانون خانواده‌تان گرم و دلپذیر باشد.

من همچنان همراه این سرا و یار نزدیک حمید عزیز هستم و خواهم بود و این پیوستگی, قطور‌تر از آن است که ترک بخورد. البته بر حسب خواست شخصی و همان‌طوری که مطلع‌اید، دیگر مقاله‌ای در زمینه‌ی کبوتر نخواهم نوشت و آن‌چه باید می‌گفتم گفته‌ام، اما کماکان از دوستان این سرا خواهم آموخت.

ننوشتن در بابِ کبوتر اما مانع از سخن‌گفتنم با دوستان این سرا نمی‌شود. آن‌چه من می‌خواهم با دوستان درمیان بگذارم نصیحت نیست بل‌که گپی دوستانه است؛ آن‌ چیزی ا‌ست که در ضمیر من جریان دارد و دوست دارم آن‌را به‌اشتراک بگذارم.

نکته‌ای که ما باید به آن دقت کنیم نفس بحث و گفت‌وگو است. بحث‌ و گفت‌وگو خوب است اگر مرز داشته باشد. به‌عبارتی، انسان باید انرژی‌اش را روی موضوعی بگذارد که بار بدهد. ما بهتر است وقت و انرژی‌ای را که صرف قانع‌کردن دیگران می‌کنیم، صرف بهسازی خود بکنیم تا بتوانیم میراثی مفید برای دیگران به‌جا بگذاریم.

دوم، مکان و طرف سخن است. شما نمی‌توانید در یک قهوه‌خانه، راجع به فیزیک کوآنتوم گفت‌وگو کنید چون جایش آن‌جا نیست! قبل از این‌که به گفت‌وگویی دامن بزنید، با دقت تمام "مکان و طرف آن گفت‌وگو" را ارزیابی کنید که آیا شایسته‌ی سطح گفتار شما هست؟ شما اطمینان داشته باشید که در این سرا، نظر شما هم شنیده خواهد شد، هم اثر خواهد داشت و هم محترم شمارده خواهد شد. این سرا خانه‌ی شما و نظرگاه شماست. برای دیدگاه‌های نغز خود ارزشی بیش از این قائل باشید که هر جا و با هر کسی آن‌را مطرح کنید.

به دیگران وقت فکرکردن بدهید. هر نظر منسجم و رادیکالی به‌سادگی قابل هضم نیست. کار ما و شما ایجاد فکر است نه تلقین نظر. با نظریات خود، در ذهن افراد شمعی بیافروزید و در دل‌هاشان نور امیدی بتابانید. این، انتهای کاری است که می‌توانید بکنید.

از سنگ‌اندازان دلخور نشوید. همه‌ی ایده‌های نو در ابتدا "غیر منطقی" و "غیر قابل قبول" به‌نظر می‌آمده‌اند و اکثریت جامعه با آن مخالفت می‌کرده‌اند. اما پشتکار ارائه‌دهنده و مغزه‌ی پرارزش خود ایده بالاخره در جامعه جا باز کرده است. وقتی دو دوچرخه‌ساز به نام برادران رایت ایده‌ی پرواز را عملی کردند، این ایده در جامعه‌ی آن زمان بس غیر منطقی به‌نظر می‌آمده. گالیله نیز به خاطر این‌که گفت "زمین گرد است" سخت از سوی دستگاه منطقی دوران خودش توبیخ شد. ما با منطق تنها می‌توانیم آن‌چه داریم را حفظ کنیم، اما با نوآوری می‌توانیم چیزهای نو به‌دست بیاوریم. سنگ‌اندازان جزم‌گرا طرف گفت‌وگوی ما و شما نیستند و حضورشان در هر جامعه‌ای بسیار طبیعی است و باید آن‌را پذیرفت. شما کار خودتان را بکنید؛ با عزم و اراده‌ا‌ی قوی‌تر از همیشه.

و اما مهم‌تر از همه، انتخاب افرادی است که با آن‌ها در ارتباط هستیم. به هیچ وجه به شرایط و جامعه اجازه‌ی انتخاب دوستان‌تان را ندهید. خود دوستان‌تان را آگاهانه انتخاب کنید. توجه کنید که ما اگر در زندگی با نه نفر آدم بی‌مایه همراه بشویم، خود نیز به دهمین بی‌مایه تبدیل خواهیم شد؛ ولی اگر با نه نفر آدم پیشرو و موفق زندگی‌مان گره بخورد، خود باالطبع دهمی خواهیم بود و چه بسا موفق‌تر. انسان به طور ناخودآگاه کسانی را به دوستی برمی‌گزیند که خود را همسطح آن‌ها می‌داند. اگر شما باهوش‌ترین فرد در گروه دوستان‌تان هستید، حتماً آن گروه را عوض کنید چون از آن گروه چیزی نخواهید آموخت. انتخاب درست اطرافیان شرط اساسی در رشد و موفقیت در زندگی است. از این روست که فقط باید با آدم‌هایی دوستی و مراوده داشت که شایستگی دوستی و مراوده‌ با ما را دارند. در انتخاب خود سختگیر باشید تا به آسودگی در زندگی برسید.

امیدوارم که وقت دوستان را نگرفته باشم و آن‌چه گفتم برای‌تان سودمند باشد.

با حرمت؛ مجید زُهَری
www.majidzohari.com"