گیر کردن تخم در مخرج پرنده؛
شاید تا به حال تجربه کرده باشید که کبوتر ماده تنها یک تخم گذاشته و پس از 40 تا 44 ساعت که انتظار داریم تخم دوم را بگذارد با وجود باز بودن جناغش و حضور تخم در تخمدانش توان خروج تخم از بدنش را ندارد و روزهای زیادی هم می گذرد اما همچنان ماده تخم نمی کند. به این کبوتر ماده یک تخم هم می گویند. خب علت چیست و چه باید کرد؟
اول باید دید مشکل از کجاست و در چه کبوترهایی این اتفاق می افتد. معمولا ماده های خیلی جوان یا پیر که کم کم دارند از تخم می روند دچار این حالت می شوند. ماده های سن دار چاق نیز جزو این دسته هستند. در صورت جوجه کشی های مکرر هم ممکن است این حالت رخ دهد.
باورهای غلطی درباره این موضوع وجود دارند مثلا بعضی ها می گویند تخم چرخیده، یا برخی می گویند کمبود کلسیم است و قرص کلسیم به ماده می دهند. برخی می گویند مربوط به نژاد است و ....
خب، واقعیت چیست؟
تخم پرنده در رحمش تشکیل شده و از لوله رحمی یا مجرای تخم (تخمراهه) به خارج هدایت می شود. وقتی تخم به حفره "کلوآک" می رسد پرنده با زور زدن تخم را به بیرون هل می دهد. گاهی این عمل خیلی انرژی از پرنده می گیرد اما پس از نهادن تخم، تنها چند دقیقه زمان کافی است تا پرنده به حالت عادی برگردد. گاهی اوقات عواملی منفی باعث می شوند تخم در بدن پرنده گیر کند و مشکل ساز شود:
(۱) یکی از این عوامل منفی چسبیدن مخاط لوله رحمی به تخم است به عبارت دیگر تخم به بدن پرنده چسبیده است.
(۲) یکی دیگر از عوامل موثر، ابتلای پرنده به یک بیماری مزمن و ضعیف شدن است. ماهیچه هایی که باید تخم را به بیرون برانند در اثر بیماری ضعیف می شوند و این مشکل پدید می آید. آلودگی به کلامیدیا که نوعی عامل بیماری زاست باعث تخم گذاری نامنظم می شود. این نشان می دهد که قبل از جفت انداختن باید بیماریهای هر دو کبوتر نر و ماده را گرفت و سپس آنها را تن هم کنیم.
(۳) یک عامل دیگر می تواند دادن مولتی ویتامین و کلسیم زیاد به حیوان قبل از تخمگذاری باشد زیرا کلسیم اضافی پوسته تخم را در بدن کبوتر خیلی سخت می کند و اگر تخم بزرگ باشد دفع آن مشکل می شود.
(۴) گاهی مساله مربوط به تخم است که خیلی بزرگتر از حد معمول است.
(۵) سوتغذیه و کمبود کلسیم هم تاثیرگذار است اما چگونه؟ وقتی تخم دوم پوسته اش شل و نازک باشد به راحتی یا پوسته اش می شکند یا تخم تغییر شکل داده و تبدیل به یک تخم ناهنجار می شود. گاهی هم تخم اول دیر از لوله رحمی عبور می کند و تخم دوم به تخم اول می چسبد. عکس رادیوگرافی زیر ناهنجار بودن تخم دوم را نشان می دهد:
گاهی علائم گیر کردن تخم در کبوتر به گونه ای است که در مراحل اولیه نمی توان به آسانی آنرا تشخیص داد و در مراحل پیشرفته از رفتار پرنده متوجه مشکل می شویم. ماده هنوز تخم نگذاشته و خسته به نظر می رسد. میلی به پرواز ندارد و به آرامی حرکت می کند. یک گوشه می ایستد. گاهی پرهایش پف می کند و اشتهایش را از دست می دهد. در مراحل حاد چنان پرنده خسته می شود که ممکن است نتواند روی پاهایش بایستد و می نشیند و درد می کشد. اگر در این مرحله به پرنده کمک نشود ممکن است تلف شود.
طریقه درمان:
برای نجات پرنده دست به کار شوید. ابتدا با روغن مخرج پرنده را چرب کنید. یک تیزه بردارید و سر آن را روغنی کنید و داخل مخرج پرنده را هم چرب کنید. حالا خیلی آرام با دو انگشت تخم را با ماساژ و لمس نرم و یکنواخت از درون لگن پرنده به بیرون هدایت کنید. این کار را کاملا به نرمی و آرامی انجام دهید تا به حیوان آسیبی نرسد. فشار بیش از حد ممکن است تخم را بشکند بنابراین فشار باید خیلی کم و یکنواخت باشد. بدون عجله و با طمانینه به کارتان ادامه دهید. شاید 5 دقیقه یا بیشتر این عمل به طول بیانجامد. کم کم می بینید که قسمت مخرج پرنده مرتبا برآمده و برآمده تر می شود. به آرامی به کار ادامه دهید. اگر سفیدی تخم پیدا شد نشانه این است که کارتان را به خوبی انجام داده اید و باید آن را ادامه دهید. ماساژ را ادامه دهید. مقداری از مخرج پرنده بیرون میزند که مشکلی ندارد. چون بیرونزدگی پس از بیرون افتادن تخم به حالت عادی بر می گردد. نهایتا تخم بیرون می آید و می توانید به جای دور انداختن دستتان را زیر تخم بگیرید و آن را صحیح و سالم بدست آورید و زیر پای کبوتر یا دایه قرار دهید. بنده این کار را چندین بار با موفقیت انجام داده ام و حتی تخم حاصل را هم به جوجه تبدیل کرده ام.
یک کار مفید دیگر هم می توانید انجام دهید. می توان مخرج پرنده را علاوه بر چرب کردن، گرم هم کرد که به حصول نتیجه کمک می کند. بدین منظور مخرج پرنده را بالای یک لیوان آب جوش بگیرید تا گرمای بخار آب، مخرج و اطراف آنرا گرم کند. مراقب باشید پرنده راحت باشد و اذیت نشود. کبوتر خودش با شما همکاری خواهد کرد.
پس از خروج تخم تقویت کبوتر را جهت بازیابی فراموش نکنید.
تعدادی از دوستان در پیغامهای زیادی از ما در مورد چگونه گرم کردن گنجه ها در زمستان پرسیده بودند. خدمت آن دسته از دوستان که مطالب قبلی ما را در رابطه با زمستان وچگونگی مقابله با سرما را نخوانده اند معروضم که تا زمانی که گنجه شما در معرض مستقیم باد قرار ندارد، بهیچ وجه ازپلاستیک یا گونی برای جلوگیری کردن از ورود سرما استفاده نکنید. استفاده از هر گونه سیستم گرمایی برای کبوتران شما مضراست. اگر گنجه شما بادگیر است با گونی یا پلاستیک از ورود باد جلوگیری کنید. و اگر هم بادگیر نیست، هیچ کاری نکنید. عکسهای زیر مربوط به گنجه های خود ما در کانادا میباشند. امسال ما با سرمای شدیدی مواجه شدیم که بین ۱۵ـ و ۴۰ـ متغیر بود. بطوریکه که مشاهده میفرمایید، به دلیل یخ زدن مدفوع پرندگان، ما حتی قادر به تمیز کردن گنجه ها نیستیم. با اینحال میبیند که در این سرما، گنجه های ما کاملا باز هستند. اما قابل ذکر است که این گنجه ها بادگیر نیستند.
به امید شادی و سربلندی همه دوستان.
پیروز باشید.